تفاوت علم و معرفت
قسمت دوم
راوي مي‌گويد كه خدمت حضرت صادق(ع) رسيدم. ديدم حضرت بسيار منقلب است و اشک مي‌ريزد؛ فکر کردم چه اتفاق ناگواري براي جعفر‌بن‌محمد(ع) افتاده که اين‌قدر حالش عجيب است. گفتم كه يابن‌رسول‌الله نگرانتان شدم؛ اين چه حاليست؟ اين چه روزگاري است؟ فرمودند كه کتاب جفر را مطالعه مي‌کردم، رفتم در عمق درد غربت و غيبت مهدي(؛ رفتم در شناخت، عرفان و شوق به مهدي.
ببينيد، شناخت در همه‌ي مراحل يکي نيست. عرفان و شناختي که حضرت صادق(ع) را به چنان اشك و اندوهي وا مي‌دارد، با شناختي که ما به آن مي‌رسيم، هرگز يکسان نيست. عرفان در وجود است و مراتب وجود يکسان نيست؛ اما در هر مرتبه‌اي که باشيم، عرفان غير از علم حصولي و ذهني است.
پس وقتي مي‌گوييم کسي که امام‌زمانش را نشناسد به مرگ جاهليت مرده است، منظور شناخت صوري، ظاهري و رسمي نيست؛ بلكه منظور شناخت وجودي، حضوري و ذوقي است که اين نوع شناخت و عرفان، تنها با کتاب خواندن و حديث حفظ کردن حاصل نمي‌شود؛ بلکه براي به دست آوردن آن، علاوه بر علوم حصولي، بايد به تهذيب، تزکيه، مجاهده و تلاش پرداخت. 
خلاصه اينکه دقت در مضمون عرفان و "لَم يعرف"، اين رمز را به من و شما مي‌دهد که منظور از شناخت، شناخت شناسنامه‌اي نيست. دانستن اينکه امام کيست و پدر و مادرش چه كساني بوده‌اند، کجا به دنيا آمده‌، کجا رفته‌، کجا غايب شده‌ و کجا رؤيت شده‌ است، چهره‌ي مباركش به چه شكلي است، لازم است؛ اما آن شناختي نيست كه از ما خواسته‌اند.
در حقيقت، عرفان، مرتبه‌ي کمال انساني است. همان حضور، چشيدن، وصل و رسيدن است؛ ولي همان طور كه گفتيم اين مرتبه‌ي کمال، در همگان يکسان نيست. مراحل و مراتب د ارد. شناخت امام در حقيقت، اشراف به منزلت وجودي امام است؛ اشراف به کيفيت وجودي امام است. اين اشراف هم اشراف صوري نيست؛ بلكه اشراف وجودي است. 
مثلاً کسي که مي‌داند سيمي برق دارد، هرگز به آن دست نمي‌زند؛ کسي که مي‌داند و مي‌شناسد سمّي کشنده است، امكان ندارد آن را بخورد؛ اما کودک با اينکه مي‌داند و مادرش به او گفته است فلان چيز خطر دارد، يعني علم دارد، چون به خطر، شناخت و يقين دروني ندارد، ممكن است سم را بخورد! پس شناخت امام‌زمان در حقيقت قرار گرفتن وجود در جاذبه‌هاي وجودي امام‌زمان است. دقت کنيد که صحبت از وجود، درون و باطن است؛ اعم از فعل، صفت و انديشه.

برگرفته از سخنان استاد لطفی آذر

 کتاب معرفت نور تا عصر ظهور

گردآوری: شیرین لویزانی

با مباحث مهدویت با ما همراه باشید.